काठमाडौं, कार्तिक २ । काठमाडौंमा फाहोरको व्यवस्थापन गर्ने विषयमा बालेन्द्र शाह (बालेन) गएको चुनावमा उठ्नुभन्दा पहिला नै निक्कै चर्चा हुने गरेको थियो ।

मेयरमा निर्वाचित हुनुभन्दा केही अघि नै बालेनले काठमाडौंको फोहोर व्यवस्थापन गर्न सकिने बताएका थिए । तर बालेनलाई पनि काठमाडौंको फोहोर व्यवस्थापन गर्न सहज भने भएन । कहिले फोहोर फ्याल्ने ल्याण्डफिल साइटमा फोहोरको गाडी लैजान अवरोध हुने त कहिले फोहोरको बर्गिकरणको विषयमा विवाद हुने काम भयो ।

काठमाडौं महानगरले अहिले पनि कुहिने र नकुहिने फोहोर छुट्टै उठाउने विषय अहिलेसम्म व्यवस्थापन गर्न सकेको छैन भने फोहोरको बर्गिकरण गराउन पनि सकेको देखिँदैन् । तर महानगरले यो समयमा फोहोरको व्यवस्थापन गर्न भने निक्कै मिहिनेत गरिरहेको छ । फोहोर व्यवस्थापनका विषयमा व्यवसायीहरुलाई नै तालिम दिएर महानगरले फोहोरको बर्गिकरणमा काम गरिरहेको छ । महानगरले पछिल्लो समय अस्पतालको फोहोर व्यवस्थापनमा काम गरिरहेको छ । अस्पतालको फोहोर बर्गिकरण गर्न महानगर आफैँ तालिम दिएर व्यवस्थापनमा जुटेको देखिन्छ । 

काठमाडौं महानगरको अनुगमन टोलीले टेकुमा रहेको बुद्धमाई अस्पतालमा २०८० फागुन ११ गते पहिलो पटक अनुगमन गरेको थियो । त्यस दिन नर्सिङ् स्टेशनमा मेडिसिन ट्रली नभएको, भित्री कक्षहरुमा फोहर हाल्ने बाल्टिन नभएको देखिएपछि अनुगमन टोलीले रङ्ग संकेतसहितको बाल्टिनहरु फोहर उत्पादन हुने ठाउँमा राख्न अनुरोध गरेको थियो । अनुगमनबाट फर्किएपछि महानगरले अस्पताल प्रशासनलाई हानीकारक फोहर निर्मलीकरण गर्ने प्रणाली स्थापना गर्न पत्राचार गर्यो । 

चैत ६ गते महानगरपालिकाले स्वास्थ्यसंस्थाजन्य फोहर व्यवस्थापनमा कमजोरी भएका अस्पतालका कर्मचारीका लागि तालिम कार्यक्रम आयोजना गर्यो । तालिममा बुद्धमाईबाट प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत राजेश तण्डुकार आफैँ सहभागी हुनुभएको थियो ।  

तालिम सञ्चालन भएको भोलिपल्ट अनुगमन टोली फेरि अस्पतालमा पुग्यो । अवस्था पहिलेकोभन्दा फरक थिएन । हानीकारक फोहर र सामान्य फोहर एकै ठाउँमा थियो । हानीकारक फोहरका विषयमा गरिएको प्रश्नमा अस्पतालका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत तण्डुकारले, प्रदर्शनी मार्गको काठमाडौँ मोडेल अस्पतालसँग सम्झौता गरेर व्यवस्थापनका लागि त्यतै पठाउने गरेको बताउनुभयो । उहाँको कुराको तथ्य जाँच गर्न महानगरकी वातावरण निरीक्षक सृष्टि श्रेष्ठले मोडेल अस्पतालका नर्सिङ् प्रमुखलाई फोन सम्पर्क गर्दा सोध्दा यो सूचना गलत भएको प्रमाणित भयो ।

कुराकानीका क्रममा तण्डुकारले, कार्टुनमा प्याक गरेर निजी गाडीको डिकीमा राखेर हानीकारक फोहोर मोडेल लैजाने गरिएको बताउनुभएको थियो । अनुगमन टोलीले गलत सूचना प्रवाह नगर्न सचेत गरायो । 

२०८१ बैशाख १७ गते महानगरपालिकाबाट सामान्य फोहर संकलन गर्न गएको सवारी चालकले उक्त अस्पतालको सामान्य फोहरमा संक्रमित फोहर देखेपछि फोहर संकलन रोकेर १५ हजार रुपैयाँ जरिवाना गरेको थियो । 

अनुगमनका क्रममा गएको भदौ २२ गते अस्पतालमा तेस्रो पटक अनुगमन गर्यो । यसबेला भएभरको फोहर एकै ठाउँमा जम्मा गरिएको थियो । अटोक्लेभ मेसिन थिएन । फोहर निर्मलीकरण गर्ने र व्यवस्थापन गर्ने योजनाका विषयमा अस्पताल प्रशासनले योजना दिन सकेन । यसो भएपछि अनुगमन टोलीले, हानीकारक फोहर निर्मलीकरण गरेर सामान्य बनाउन सुधारको मौका दियो र फर्कियो । 

तेस्रो मौकालाई अस्पतालले कसरी उपयोग गरेको छ, हेर्नका लागि कार्तिक १ गते टोली फेरि अस्पताल पुग्यो । अस्पताल पुग्दा जम्मा गरेको फोहरको ठाउँ खाली थियो । फोहर थुपारिएको कोठामा वाफ बाहिर उडिरहेको अटोक्लेभ राखिएको थियो । अटोक्लेभभित्र निर्मलीकरणका लागि राखिएका बस्तुमा ताजा अवस्थाको रङ्गमाभन्दा कुनै परिवर्तन थिएन । 

यसअघि थुपारिएको फोहर खोइ त? भन्ने महानगरको प्रश्नको जवाफमा तण्डुकारले अटोक्लेभमा निर्मलीकरण गरेर महानगरपालिकाको गाडीमा पठाएको बताउनुभयो । अनुगमन टोलीले राम्ररी निर्मलीकरण नभएको फोहर महानगरपालिकाले उठाउन नसक्ने जनाउँदै फोहर संकलन गर्ने सवारी साधनका चालकलाई बोलायो । चालक आएपछि तण्डुकारले बोली फेर्नुभयो । यो फोहर त कवाडीले लाने गरेको छ । 

ढाँटेको कुरा लुकाउन तण्डुकारलाई निकै कठिन भयो । टोलीले तण्डुकारलाई काठमाडौँ प्लाजास्थित वातावरण व्यवस्थापन विभागमा बोलाएर अस्पतालजन्य फोहर व्यवस्थापन नगर्दा हुने दण्ड जरिवानाका विषयमा भएको कानुनी व्यवस्था बुझायो । अवस्था सुधार नदेखिएको भन्दै महानगरले एक लाख  रुपैयाँ जरिवाना तोकिदियो ।