काठमाडौं । के तपाईँहरू हलुका तौल भएको बस्तु प्रयोग गरेर भूकम्प प्रतिरोधी घर बनाउन चाहनुहुन्छ ? त्यसको लागि इँटाको विकल्प खोजिरहनु भएको छ ? त्यसका लागि एसीसी ब्लक नेपाली बजारमा आइसकेको छ ।

अटोक्लेभ एरिएटेड कंक्रिट (एएसी) ब्लकहरूले एसियाको निर्माण क्षेत्रमा क्रान्ति ल्याएका छन् । हलुका तौल, उच्च इन्सुलेशन क्षमता, र लामोसमय टिक्ने विशेषताहरूले गर्दा यी ब्लकहरू आधुनिक निर्माण प्रविधिमा एक प्रमुख विकल्पको रूपमा स्थापित भएका छन्। यी ब्लकहरूले पछिल्लो समय इँटाको विकल्प दिएका छन् ।

नेपाल जस्तो भूकम्पसम्वेदनशील देशका लागि पनि एएसी ब्लकहरू एक प्रभावकारी निर्माण सामग्री बन्न पुगेका छन्। नेपालमा दिगो विकास र वातावरणमैत्री भवन निर्माणलाई प्रोत्साहन गर्न एएसी ब्लकहरूको प्रयोग बढ्दो छ।

एएसी ब्लकको उत्पत्ति र विकास

एएसी ब्लकको आविष्कार २० औं शताब्दीको सुरुवातमा स्वीडेनमा भएको थियो। परम्परागत इँटाको विकल्पका रूपमा विकसित गरिएका यी ब्लकहरू इन्सुलेशन सुधार गर्न र तौल घटाउन डिजाइन गरिएका थिए। १९५० को दशकसम्ममा यी ब्लकहरू विश्वव्यापी रूपमा प्रख्यात भए।

एसियामा २० औं शताब्दीको उत्तरार्धमा द्रुत शहरीकरण र न्यून मूल्य तथा दिगो निर्माण समाधानको आवश्यकताले गर्दा एएसी प्रविधि लोकप्रिय हुन थाल्यो। चीन, भारत, जापानलगायतका देशहरूले यसको उपयोगलाई उच्च प्राथमिकता दिए।

नेपालमा पनि हाल एएसी ब्लकहरूको प्रयोग व्यापक रूपमा बढ्दै गएको छ। आधुनिक निर्माण प्रविधिमा आएको परिवर्तनले गर्दा नेपालका निर्माण व्यवसायीहरूले परम्परागत इँटाको विकल्पमा यी ब्लकहरू प्रयोग गर्न थालेका छन्। यिनको प्रयोगले लागत-समयको बचत मात्र नभई वातावरण संरक्षणमा पनि महत्वपूर्ण योगदान पुर्‍याउँछ।

नेपालका लागि एएसी ब्लकहरूको सान्दर्भिकता

नेपालको भौगोलिक अवस्था र बारम्बार आउने भूकम्पीय गतिविधिले मजबुत तर हलुका निर्माण सामग्रीको आवश्यकता अनिवार्य बनाएको छ। निम्न कारणहरूले गर्दा नेपालका लागि एएसी ब्लकहरू आदर्श समाधान सावित भएका छन्:

भूकम्पीय प्रतिरोध क्षमता: हलुका भएको कारण, एएसी ब्लकहरूले भूकम्पको धक्का सहन सक्ने क्षमतामा वृद्धि गर्छन्। यसले संरचनालाई थप सुरक्षित बनाउँछ।

समय-किफायती निर्माण: ठूला आकार र सजिलो प्रयोग प्रक्रियाका कारण भवन निर्माण छिटो सम्पन्न हुन्छ। परम्परागत इँटाको तुलनामा एएसी ब्लकहरू प्रयोग गर्दा निर्माण समय करिब ३०-४०% कम लाग्छ।

ऊर्जा दक्षता: उत्कृष्ट इन्सुलेशन क्षमता भएका यी ब्लकहरूले नेपालका विभिन्न जलवायु अवस्थाहरूमा तापक्रम सन्तुलन कायम राख्न मद्दत गर्छन्। यसले घरभित्रको तापक्रमलाई नियन्त्रण गर्न सहयोग पुर्‍याउँछ, जसका कारण हिटर वा एसीको प्रयोग घट्छ।

पर्यावरणमैत्री: परम्परागत इँटाको तुलनामा कार्बन उत्सर्जन न्यून गर्छन्। यसको उत्पादन प्रक्रियाले वातावरण प्रदूषण कम गर्न मद्दत गर्छ।

ध्वनि निरोधक गुण: एएसी ब्लकहरूले ध्वनि न्यूनिकरण गर्न मद्दत गर्छन्, जसले शहरी क्षेत्रका आवासीय तथा व्यावसायिक भवनहरूका लागि उपयुक्त समाधान प्रदान गर्छ।

एएसी ब्लक प्रयोगका अतिरिक्त फाइदाहरू

नेपालमा एएसी ब्लकहरूको प्रयोगले निम्न थप फाइदाहरू प्रदान गर्दछ:

कम यातायात लागत: हलुका भएको कारण यी ब्लकहरूको ढुवानी सहज र किफायती हुन्छ, विशेष गरी पहाडी क्षेत्रका लागि।

श्रम दक्षता: कम जोडहरू र मोड्युलर डिजाइनले निर्माण प्रक्रिया व्यवस्थित बनाउँछ। निर्माण प्रक्रियालाई सरल बनाउने भएकाले दक्ष श्रमिकहरू नभए पनि सहजै प्रयोग गर्न सकिन्छ।

दीर्घकालीन बचत: कम मर्मतसम्भार लागतका कारण लामो समयसम्म लाभदायक हुन्छ। साथै, यसले घरको भित्री तथा बाहिरी भागलाई नमी रहित राख्न सहयोग पुर्‍याउँछ।

सुविधाजनक डिजाइन: एएसी ब्लकहरूलाई विभिन्न डिजाइनहरूमा ढाल्न सकिने भएकाले, आधुनिक र आकर्षक भवन निर्माणका लागि पनि उपयोगी छन्।

नेपालमा एएसी ब्लकहरूको भविष्य

नेपालको निर्माण उद्योग तीव्र रूपमा विकसित भइरहेकाले एएसी ब्लकहरूले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्नेछन्। सरकारको वातावरणमैत्री निर्माणमा जोड र निर्माणकर्ताहरूमा बढ्दो जागरूकताले एएसी ब्लकहरूको प्रयोगलाई थप प्रवर्द्धन गर्नेछ। नेपाल सरकारले गुणस्तर मापदण्ड प्रमाणपत्र उपलब्ध गराउँदै सरकारी निर्माण परियोजनाहरूमा एएसी ब्लकहरूको प्रयोगलाई प्राथमिकता दिन थालेको छ।

नेपालका ठूला निर्माण कम्पनीहरू, आवासीय योजनाहरू, र व्यावसायिक भवनहरूमा पनि एएसी ब्लकहरूको प्रयोग उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ। धेरै व्यवसायीहरू यस प्रविधिको फाइदा बुझ्दै, परम्परागत इँटालाई विस्थापन गर्ने सोच बनाइरहेका छन्। निर्माण क्षेत्रका अनुसन्धानकर्ताहरू र विज्ञहरूले पनि यसलाई दीर्घकालीन रूपमा उपयुक्त समाधानका रूपमा देखिरहेका छन्।

एएसी ब्लकहरूको इतिहास र विकासले निर्माण क्षेत्रमा ठूलो परिवर्तन ल्याएको छ। नेपालमा यसको प्रयोगले दिगो, मजबुत, र न्यून मूल्यमा भवन निर्माण हुने गर्न सकिने भएको छ। सरकारी र निजी क्षेत्रको सक्रिय सहभागिताले नेपालमा एएसी ब्लकहरूको भविष्य उज्ज्वल देखिन्छ।

नेपालको निर्माण उद्योगमा नवप्रवर्तन आवश्यक छ र एएसी ब्लकहरू यसको लागि उत्कृष्ट समाधान हुन सक्छन्। यिनको व्यापक प्रयोगबाट देशको पूर्वाधार विकासमा मात्र नभई वातावरणीय सन्तुलन कायम राख्न पनि योगदान पुग्नेछ।

लेखक: ग्रिन एएसी प्रालि (Maker of Gcolite ACC Block) का कार्यकारी निर्देशक र नवीन निर्माण सामग्री र दिगो भवन निर्माण अभ्यासमा विशेषज्ञता राख्ने उद्यमी र व्यापार रणनीतिकार हुन् ।